Otto Nowak nie wiedział, kim właściwie jest. W domu mówiło się u niego i po polsku i po niemiecku. Ojciec – piekarz z dziada pradziada – pilnując chlebowego pieca zaczytywał się Sienkiewiczem. Matka – rodowita Niemka znała z kolei jedynie pojedyncze polskie słowa. Ojciec grzmocił patriotycznie dorastającego syna po blond głowie, kiedy w ustach wyrostka Bóg brzmiał jak Gott. Matka z kolei marzyła jedynie, aby nie być już panią Nowakową, ale Frau Neumann.
I tak oto dorastał młody Otto – w narodowościowym rozkroku. Ale ani ojcowska ręka – ciężka niczym przysłowiowy bochen – ani matczyne zachęty do udziału w ewangelickich mszach, na których modlono się tylko po niemiecku, nie przechyliły wahadła w żadną ze stron. Nauczył się za to Otto ostrożności, co w latach Wielkiej Wojny i tuż po niej, miało okazać się nie lada zaletą. Dzięki temu bywał i Niemcem, i Polakiem – w zależności od towarzystwa. W razie wielkiej potrzeby potrafił też zaciągać w jidysz i udawać niezbyt ortodoksyjnego Żyda.
Ale cała życiowa mądrość Otto Nowaka na niewiele zdała się w pewną październikową sobotę roku 1923. Tego feralnego dnia Otto postanowił zajrzeć do Księgarni Straucha przy Narutowicza 4, albo raczej Dzielnej – jak powszechnie nazywano ulicę. W każdym razie Otto leniwie rozglądał się po półkach, póki nie wpadł mu w oko egzemplarz „Rewolucji w Niemczech”. Autorami tego dziełka była znana łódzka spółka autorska – Artur Szyk, którego karykatury Otto wprost uwielbiał, no i oczywiście Julian Tuwim. Zarówno słowa, jak i rysunki były zjadliwym komentarzem do tezy, że Niemcy nawet rewolucję muszą robić w sposób zorganizowany.
Zaopatrzony w broszurkę Otto powędrował wprost do cukierni Ulrichsa przy Piotrkowskiej. Rozsiadł się wygodnie i zaczął czytać półgłosem Tuwimowe strofy:
Naród, pomimo dobrobytu,
Pomimo szczęścia i rozkwitu,
Mimo najlepszej konstytucji,
Musi przejść okres rewolucji!
Otto przełykał ciastko, strofy wiersza i śmiech. I w całym tym zamieszaniu nie zauważył, że miny siedzących przy sąsiednim stoliku trzech statecznych panów – głośno mówiących w języku Goethego – stają się coraz bardziej poważne. Otto nie zdążył nawet dojść do słów o niemieckim cesarzu, kiedy jego sąsiedzi zerwali się do bitki i ciężkimi laskami zaczęli okładać go po głowie.
Kiedy lekarz pogotowia ocucił biednego miłośnika Tuwima, ten nadal nie wiedział kim jest: Polakiem czy Niemcem, a może tylko Lodzermenschem.
