Każda osoba szukająca początków Łodzi musi w końcu stanąć na Starym Rynku, bo to otaczająca go przestrzeń była miejscem, w którym „narodziło się” miasto. Rynek ma kształt lekko romboidalny, o wymiarach około 105 x 83, z trzech stron otaczają go współcześnie kamienice z podcieniami, a od południa otwiera się na teren Parku Staromiejskiego.
Ale jeszcze w trakcie XV wieku Rynek otoczony był drewnianymi, parterowymi domami krytymi gontem lub słomą; tworzyły one zwartą i wyrównaną zabudowę. Z naroży placu wychodziły ulice, czy raczej trakty, prowadzące m.in. do Pabianic, Rzgowa i Piotrkowa Trybunalskiego. Dzisiejszych mieszkańców Łodzi zapewne zaskoczyłby fakt, że w niedalekiej odległości od Rynku znajdowały się pola żyta i pszenicy, których uprawą zajmowała się część mieszczan.
Zapewne pod koniec XVIIII wieku, bo pierwsze wzmianki pisane o ich obecności pochodzą z roku 1780, Łódź staje się domem dla Żydów. W kolejnych dziesięcioleciach ich liczba systematycznie rośnie, a w końcu kształtuje się dzielnica żydowska skupiona wokół Rynku Staromiejskiego oraz przyległych ulic.
W wieku XIX, mimo bujnego rozwoju miasta, okolice Rynku Staromiejskiego pozostawały jakby na marginesie ówczesnych zmian. Dopiero w latach 40. XIX wieku powstały tu murowane kamienice, m.in. stanowiące własność Kalmana Poznańskiego. Część z nich została zaprojektowana przez Karola Mertschinga na potrzeby bogatych mieszkańców dzielnicy, takich jak: Fryderyk Hoffman, Icek Siedeman czy Jan Reuter. Tymczasem biedniejsi mieszkańcy miasta, głównie drobni handlarze i kupcy, zamieszkiwali drewniane, zrębowe domy, gęsto rozmieszczone w pobliżu rynku.
Warto pamiętać, że w tym czasie kwitł handel. Zajmowali się nim zresztą nie tylko Żydzi, ale i okoliczni chłopi sprzedający w mieście płody rolne i zwierzęta. Na Starym Rynku zbierali się też tragarze i wozacy, słynęły z tego na przykład okolice dzisiejszej ulicy Żydowskiej.
Podczas okupacji teren Starego Rynku znalazł się w obrębie getta, a po wojnie wyburzono stare kamienice, zastępując je nowymi budynkami z podcieniami, które nie miały wiele wspólnego z dawną atmosferą tego miejsca.
