Natężenie problemów bezrobocia

Zebrane dane, dotyczące natężenia bezrobocia ogółem, wskazują, iż – w porównaniu z wynikami wstępnej diagnozy z 2016 r., służącej delimitacji obszaru rewitalizacji miasta Łodzi – obszar największego nasilenia występowania bezrobocia nie zmienił się, a także iż koncentruje się on w centralnej części miasta i tylko nieznacznie, punktowo jego większe nasilenie znajduje się poza wyznaczonymi granicami obszaru rewitalizacji (wyjątek stanowi rejon centrum dawnej miejscowości Ruda Pabianicka).

Mapa wskazuje, iż okolicami o szczególnym natężeniu problemu bezrobocia były: (1) Stare Bałuty terenem Parku Staromiejskiego odcięte od największego pod względem powierzchni obszaru problemowego (2) znajdującego się na Starym Polesiu i w rejonie dawnego Nowego Miasta wraz z kwartałami otaczającymi Plac Wolności, ograniczony od wschodu osią ul. Sterlinga, Nowym Centrum Łodzi i ul. Kilińskiego, a od południa al. Piłsudskiego i al. Mickiewicza. Następnie (3) obszar Starego Widzewa ograniczony na zachodzie osią ul. Kilińskiego, na północy Nowym Centrum Łodzi, wschodnią granicą obszaru rewitalizacji oraz ul. Tymienieckiego na południu. Wyłom w centrum tego rejonu stanowi teren Parku Źródliska wraz z lokalizacją zajmowaną przez siedzibę Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Kolejnym jest (4) obszar „Górnej-Północ”, szczególnie w jego zachodniej części, wraz z niewielką enklawą przylegającą do jego wschodniej granicy. Oddzielona jest ona za sprawą zabudowań o charakterze przemysłowym, znajdujących się po wschodniej stronie Kilińskiego na odcinku pomiędzy ul. Przybyszewskiego a Dąbrowskiego. Ostatnim (5) obszarem o wysokim wskaźniku bezrobocia mieszkańców ogółem, jest charakterystyczny, południowy „ogonek” obszaru rewitalizacji pomiędzy ul. Rzgowską a Tuszyńską, domknięty od południa linią kolejową, a od Północy placem Niepodległości i parkiem im. Legionów.

Charakteryzuje je wysoki udział osób bezrobotnych ogółem na 1 tysiąc ludności w wieku produkcyjnym. Na ich terenie liczba osób pozostających z końcem roku bez pracy w przeważającej części waha się pomiędzy 79 a 114. Punktowo natomiast występują lokalizacje lub ich skupiska, gdzie liczba ta przekracza 114 osób, co stanowi najwyższą wartość przyjmowaną dla opisu niniejszego wskaźnika. Szczególnie niekorzystna wydaje się być sytuacja na obszarach: pomiędzy „Górniakiem”, ul. Milionową, Kilińskiego a ul. Dąbrowskiego, czyli części Górnej-Północ oraz na Starych Bałutach w bezpośrednim sąsiedztwie Placu Kościelnego i rynku Bałuckiego, gdzie widoczna jest szczególnie wyraźna koncentracja pól o najwyższym współczynniku omawianego zjawiska. Problematyczną wydaje się być również sytuacja obszaru „Starego Widzewa”. Choć tam lokalizacje o najwyższych współczynnikach wskaźnika, grupują się w niewielkie ogniska problemowe, to jednak są one oddzielone od siebie rejonami o niższych wartościach wskaźnika.

W porównaniu z 2016 r., kiedy powstawał Gminny Program Rewitalizacji, a nasycenie problemem bezrobocia zostało określone jako w zasadzie równomierne na całym obszarze rewitalizacji, w 2019 r. rysują się pewne różnice. Dostępne dane wskazują, że zmniejszeniu uległ problem bezrobocia na dwóch obszarach. Pierwszym z nich jest rejon pomiędzy osią ul. Sterlinga, Północną, Kopcińskiego a obszarem Nowego Centrum Łodzi, drugim natomiast obszar pomiędzy al. Politechniki, al. Piłsudskiego, ul. Kilińskiego a ul. Tymienieckiego i Czerwoną. Wskaźnik przyjął na wypełniających te rejony heksagonach zróżnicowane wartości (bezrobocie na 1 tysiąc osób w wieku produkcyjnym, przybrało wartości poniżej 38,5 osoby, pomiędzy 38,5 a 59,5 osoby, 59,5 a 79 osób oraz między 79 i 114 osób) w wyrównanych proporcjach. Na omawianym obszarze pola o różnych wartościach wskaźnika układają się mozaikowo. Ponadto enklawy o najwyższym stopniu bezrobocia (powyżej 114 na 1000 osób w wieku produkcyjnym), znajdujące się na ich terenie, występują incydentalnie i nie tworzą zgrupowań. Jedyny wyjątek w tym zakresie stanowi okolica ul. Abramowskiego, ulokowana w południowo-wschodniej części drugiego ww. obszaru.

Podobnie jak w przypadku pozostałych analizowanych zjawisk, związanych z bezrobociem mieszkańców, również w zakresie bezrobocia długotrwałego w przestrzeni obszaru rewitalizacji wyraźnie rysuje się 5 obszarów problemowych. W ich granicach najpowszechniej spotykana wartość wskaźnika liczby osób bezrobotnych długotrwale przypadających na 1 tysiąc ludności w wieku produkcyjnym jest dość wysoka i waha się pomiędzy 48 a 73 osobami. Każdy z 5 wzmiankowanych powyżej obszarów wyższego bezrobocia ma na swoim terenie wyraźne ogniska problemowe, gdzie występują alarmująco wysokie wartości omawianego zjawiska (powyżej 73 osób na 1000 mieszkańców zdolnych do pracy), pojawiające się w większych skupiskach. Najgorsza pod tym względem sytuacja wydaje się być na „Starych Bałutach”, a także w rejonie „Górna Północ” oraz „Południe”, gdzie wiele pól o najwyższej wartości wskaźnika umiejscowionych jest również w styczności z granicą obszaru rewitalizacji, tworząc większą enklawę problemu. Dołączyć do tej grupy możemy również zachodnią część „Starego Widzewa”, gdzie co prawda mniejsze skupiska problemowe są nieco rozrzucone, ale tworzą wyraźny pas zawierający się pomiędzy ulicami: Kilińskiego, Tuwima, Przędzalnianą, Tylną (z wyłączeniem obszaru Parku Źródliska i siedziby ŁSSE).

W przypadku tego wskaźnika przestrzenne zależności nasilenia problemu widoczne są w podobnych strefach obszaru rewitalizacji, jak w przypadku natężenia bezrobocia ogółem. Problem koncentruje się w 5 wspomnianych wcześniej lokalizacjach, gdzie przeważają wartości cech na poziomie od 30 do 46 osób na 1 tysiąc osób będących w wieku produkcyjnym. Wartości najwyższe (powyżej 46 osób na 1000 mieszkańców) pojawiają się najczęściej w niewielkich, porozrzucanych mozaikowo skupiskach. Najsłabiej pod tym względem wypadają jednak obszary „Górna Północ” oraz „Południe”, gdzie skupiska te występują w większym zagęszczeniu (są to rejony, w których również najwięcej jest osób długotrwale bezrobotnych). Na ich terenie lokalizacje, gdzie wskaźnik przyjmuje wartości alarmujące, zawęzić można do dwóch obszarów: w pierwszym przypadku ograniczonego ul. Piotrkowską, Milionową, Kilińskiego i Sieradzką, w drugim natomiast do znajdującego się na południu obszaru rewitalizacji „ogonka” (także i w tym przypadku najwyższe jego wartości „wylewają się” poza granice wyznaczające obszar rewitalizacji, wspólnie tworząc większe ognisko na terenie po obydwu stronach linii kolei obwodowej oraz po obydwu stronach ul. Rzgowskiej w pobliżu stacji Łódź Chojny). Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługuje również zachodnia część „Starego Widzewa”.

Kluczem do właściwego rozpoznania zjawiska problemowego i sprawnego przeciwdziałania jest nałożenie na siebie obszarów największego zagęszczenia omawianego wskaźnika i natężenia występowania bezrobocia długotrwałego. Pokrywanie się tych obszarów wskazuje, że problemy te współwystępują na tym samym terenie i fakt ten ma szczególne znaczenie dla charakteru łódzkiego bezrobocia. Jak bowiem wspomniane zostało wcześniej, jego istotnym elementem jest występowanie bezrobocia strukturalnego.

Dane dotyczące natężenia bezrobocia wśród młodych również warunkowane są przez przestrzenny rozkład natężenia bezrobocia ogółem. Również w tym przypadku na obszarze rewitalizacji możemy wyodrębnić 5 głównych rejonów. Cechuje je szczególne nasilenie problemu, a wartości wskaźnika osób bezrobotnych do 35. roku życia przypadająca na 1 tys. ludności w wieku produkcyjnym najczęściej zawiera się w przedziale między 22 a 34 osoby (dominująca wartość) lub pomiędzy 14 a 22 osoby. Dodatkowo zaobserwować można niekorzystny trend grupowania się w skupiska lokalizacji, w których wskaźnik jest wyższy niż 34 osoby na 100 mieszkańców.

Na obszarze „Starych Bałut” takie skupiska pokrywają się z rejonem najintensywniejszego występowania bezrobocia ogółem pomiędzy Pl. Kościelnym a Rynkiem Bałuckim, ale zaznaczają się równie mocno w okolicach skrzyżowania ul. Wojska Polskiego i Franciszkańskiej.

Na terenie „Starego Polesia i Centrum” wyróżnić możemy dwie takie enklawy: 

• pierwsza ciągnie się równoleżnikowo pasem od północnej części Starego Polesia w okolicach Manufaktury, przez okolice Placu Wolności do rejonu Obszaru Priorytetowego nr 1 koncentrującego się wokół ul. Włókienniczej,
• drugą ograniczają ulice Łąkowa i Żeligowskiego, 6-ego Sierpnia, Żeromskiego, Kopernika.

Kolejny obszar ulokowany jest na terenie „Starego Widzewa” i zawiera się w rejonie, którego północną granicę stanowi Nowe Centrum Łodzi, południową zaś al. Piłsudskiego. Ostatni obszar to kwartały umiejscowione pomiędzy Parkiem im. Reymonta a Placem Niepodległości.

Domniemywać możemy, że jedną z przyczyn niekorzystnego stanu rzeczy ww. zakresie jest pokrywanie się obszarów występowania wysokiego odsetka bezrobocia (zarówno w kategorii ogółem, długotrwałego i osób w wieku 50+) i transmisja negatywnych wzorców funkcjonowania z grupy osób długotrwale bezrobotnych i bezrobotnych w wieku 50+ do grup osób młodych. Rodzi to konieczność przedsiębrania szerokiego spektrum działań, kierowanych do wszystkich grup osób bezrobotnych nie tylko przez lokalny samorząd.